مشاهیر و مفاخر
قبل از معرفی مشاهیر و بزرگان عرصه علم و ادب و هنر بد نیست به خلاصه ای از سیر علوم در ایران بپردازیم. در طول تاریخ، ایران به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و شرایط مطلوب آب و هوایی همیشه مورد توجه اقوام و همسایگان خود بوده که همین امر باعث مهاجرت ها و تاخت و تازهای آنان به این سرزمین پهناور می شد. هرچند این مهاجرت ها و یورش ها از یک طرف با خود ویرانی ها و مشکلات فراوانی را به بار می آورد ولی از طرف دیگر زمینه برقراری ارتباط با فرهنگ و آداب و نیز تبادل فرهنگ و علوم با سایر ملل را به همراه داشت .
با بررسی اسناد به دست آمده متوجه می شویم، در پی همین فرایند تبادل علم و فرهنگ، اقوام باستانی ایران به ویژه تا دوره ساسانی توانسته بودند به دلیل برقراری ارتباط با ملل قدیم چون بابلی ها، هندی ها و یونانی ها، تبحر خاصی در انواع علوم و فنون زمان خود که شامل: ادبیات، هنر، نجوم ، معماری، موسیقی، طب، حساب، هندسه، کیمیا و علوم فلسفی می شد، پیدا کرده و به پیشرفت های چشمگیری برسند .
با این وجود با روی کار آمدن دولت اشکانیان در سال ۲۵۳ ق.م، مقدمات احیای فرهنگ ملی در ایران فراهم شد . عصر معماری و مهندسی در این دوره پیشرفت هایی چشمگیری داشت. عده ای از « مغ ها » از سیستان به هند رفتند و سنت ریاضی و ستاره شناسی هند را پایه گذاری کردند که در تاریخ به مغ – برهمنان معروف شدند. از دیگر دست آوردهای این دوره ساخت جاده ی ابریشم است که سرزمین های چین و هند را از راه ایران به سواحل روم مرتبط می سازد .
در زمان حکومت ساسانیان به ویژه در زمان شاپور اول و پس از پیروزی وی بر «والرین» صدها هزار اسیر به ایران آورده شدند که بیشتر مهندسینی بودند که در ساخت بناها،پل ها، سدها و انتقال برخی مولفه های فرهنگی موثر بودند. جامعه ایران در این عصر به یک جامعه باز تبدیل شد و فعالیت مسیحیان نیز در آن افزایش یافت. مدارس و مراکز علمی زیادی چون» جندی شاپور» ایجاد شد و فعالیت هایی در جهت ترجمه کتاب های هندی ،یونانی به زبان پهلوی و بعدها به سریانی – عبری آغاز شد. همچنین در زمان انوشیروان و پس از تعطیلی مکتب آتن هفت تن از فلاسفه و دانشمندان یونان به دربار ایران آمدند و مدتی در جندی شاپور ماندند. در همین دوره انوشیروان، برزویه طبیب را برای تهیه نسخه ای از کلیله و دمنه به هندوستان فرستاد. از دیگر فعالیت های قابل توجه این دوره فعالیت های ستاره شناسی و نجوم بود.
با ورود اعراب به ایران این سرزمین پهناور تحت حکومت خلفای اسلامی در آمد و زبان عربی رسمیت و مرجعیت یافت و بعدها به صورت زبان رسمی اداری و نیز علم و حکمت در آمد. همچنین در این دوره و باتوجه به گذشت زمان و طولانی شدن مدت نقل احادیث و آیات، نیاز به تفسیر آیه های قرآنی و احادیث، به منظور جلوگیری از تحریف آنها محسوس گردید . به دنبال این احساس نیاز، استخراج احکام از کتاب و سنت رواج پیدا کرد و در کنار استخراج احکام نیاز به یادگیری علوم دیگر از ضرورت های پیشرفت به شمار آمد. از آنجا که ایرانیان سوابق درخشانی در علوم داشتند و از آثار تمدن پیشرفته ای برخوردار بودند، توانستند بر اثر حمایت و نفوذ وزرا و حامیان علم در دستگاه خلفای عباسی، راه را برای شکوفایی دوباره علم در ایران هموار سازند .
استقلال سیاسی کامل ایرانی ها از حکومت خلفا، بهره برداری از کوشش های علمی دانشمندان علوم عقلی و علوم نقلی در دوران خلافت عباسی، پیدایش نثر و نظم فارسی دری، ظهور شاعران معروف و نیز توجه به ترجمه و تالیف به زبان فارسی باعث شد تالیف کتاب های علمی به زبان فارسی رواج یابد .
به این ترتیب از سده ی دوم هجری، مباحث فرهنگی و علوم یونانی، ایرانی و هندی در مسیر تمدن اسلامی قرار گرفتند. بی شک در پایه گذاری نهضت علمی اسلامی دانشمندان ایرانی چون: ابو اسحق ابراهیم فزاری، یعقوب بن طارق، البطریق، جابر بن حیان و ابن بختیشوع نقش اساسی داشتند .
قرن سوم و چهارم، زمان ظهور «نهضت معتزله» و قوت گرفتن «جنبش خردگرایی» است، بیشتر متفکرین این جریان یا ایرانی بودند یا به گونه ای با فرهنگ و تمدن ایران در ارتباط بودند. بنیامین نهاوندی، سهل طبری، سهل بن بشر، اسماعیل بخاری، ابن ماسویه و خوارزمی جزو متفکران ایرانی به شمار می آمدند و در مقابل: ابن خرداد به، نیریزی، ماهانی، دینوی، ابوبکر ابن قتیه، بلاذری، رازی و اسحاق بن حنین از چهره های ترجمه در این عصر هستند .
در قرن پنجم هجری نیز شاهد شکوفایی حکمت اسلامی هستیم. بزرگانی مانند فردوسی، بیرونی، ابن سینا، کرجی، عمرخیام، غزالی و ناصر خسرو که همگی ایرانی هستند ، از بزرگان این دوره محسوب می شوند .
- مشاهیر و مفاخر ادبی
قبل از پرداختن به مشاهیر و مفاخر ادبی در ایران؛ بد نیست اشاره ای کوتاه به تاریخ ادبیات ایران داشته باشیم. تاریخ ادبیات در ایران پیش از اسلام به سروده های اوستا یعنی حدود هزار سال قبل از میلاد باز می گردد. این سروده ها که بخشی از سنت شفاهی ایرانیان باستان بوده اند سینه به سینه منتقل شده و بعد ها بخش هایی از کتاب اوستارا در دوران ساسانی پدید آورده اند. البته کتابهای قدیمی نیز وجود دارند که در موضوعات غیرادبی مانند تاریخ، مناجات و علوم گوناگون دارای ارزش ادبی هستند و با گذشت زمان در زمره آثار کلاسیک ادبیات فارسی قرار گرفته‌اند. ادامه مطلب
- مشاهیر و مفاخر علمی
علم و دانش، شامل مجموعه ای از دانستنی‌هایی است که بشر برای زندگی خود از آنها بهره می‌گیرد. انسان در دوره های کهن به دلیل محدود بودن حوزه علم و دانش، می توانست به فراگیری بیشتر علوم عصر خود بپردازد و گاهی یک نفر می توانست این علوم را در حافظه خود جای دهد، ولی رفته رفته و با رشد معلومات و دانستنی ها، بشر اقدام به طبقه بندی این معلومات کرد و باعث شکل گیری حوزه های مختلف و تخصصی شدن علوم شد. در این که علم و دانش، تاریخی همزمان با تاریخ بشری دارد شکی نیست . ادامه مطلب
- مشاهیر و مفاخر فلسفی
فلسفه در ابتدای پیدایش، تا قرن ها شامل تمامی علوم بشری می شد و در واقع یک فیلسوف را عالم بر همه دانش ها می دانستند ولی به تدریج و با گسترش دانش بشری، علوم مختلف از آن جدا شد و به عنوان یک علم مستقل به شمار آمد .
با پیدایش فلسفه در سده ششم ق . م، فلاسفه در ابتدا، به تحقیق درباره موضوعاتی می پرداختند که امروزه ما آن ها را - جزو علوم مستقل می دانیم . ادامه مطلب
مشاهیر مذهبی
مذهب در زبان عربی به معنای طریقه، روش، رای و به معنای اعتقادی که براساس آن فعلی را انجام می دهند، آمده است. علی ربانی گلپایگانی در کتاب «فرق و مذاهب کلامی» خود نوشته است: «مذهب معمولا کار بردش اخص از دین است یعنی دین عام است و مذهب خاص. مثلا دین مبین اسلام عام است و شامل همه فرقه های اسلامی می شود و لذا شیعه و سنی همه بر این اعتقادند که اگر کسی به وجود خداوند و یگانگی او و نبوت پیامبر اکرم (ص) و آنچه او از جانب خدا آورده، اقرار نماید، مسلمان است و آثار اسلام که در کتب فقه بیان شده بر آن مترتب است.» ادامه مطلب
مشاهیر ورزشی
ورزش به فعالیت ها و مهارت های فیزیکی عادی و معمول جسمانی گفته می شود که براساس یک سری از قوانین مورد قبول همگان با اهداف تفریح، یا برای مسابقه، لذت بردن و رسیدن به ورزیدگی است . ارایه تعریف از ورزش بستگی به هدف و منظور ما از انجام دادن آن دارد؛ به این معنی که زمانی که رقابت شنا در مقابل هزاران تماشاگر در یک استخر به منظور مسابقه انجام می گیرد نوعی از ورزش است حال اگر شنا در یک استخر معمولی و یا دریا انجام گیرد یک تفریح شمرده می شود. ادامه مطلب